تحلیل اقتصادی آثار سیاست های قیمت گذاری محصولات دامی

مداخله دولت در قیمت گذاری کالاهای کشاورزی از سیاستهای رایج اکثر کشورهای درحال توسعه بویژه در دهه های اخیر بوده است. این سیاستها دامنه وسیعی از مداخلات را در بر می گیرد که برخی مستقیما و برخی بطور غیرمستقیم قیمت کالاها و نهاده های کشاورزی و دامی راتحت تاثیر قرار می دهند. از جمله مهمترین این سیاستها می توان به سیاستهای کنترل قیمت تولیدکننده و یا مصرف کننده وضع مالیات و یا یارانه بر روی یک کالا و یا نهاده خاص و یا اعمال محدویتهای کمی و سهیمه بر روی واردات کالای رقیب به عنوان سیاستهای مداخله مستقیم و اتخاذ سیاستهای حمایت از بخش صنعت در برابر بخش کشاورزی ، ارزیابی بالای نرخ ارز و انحراف نرخ ارز از مسیر واقعی آن دراثر اتخاذ سیاستهای کلان اقتصادی و تجاری بطورکلی سیاستهایی که بطور غیرمستقیم قیمت کالاهای کشاورزی و در نتیجه تولید و مصرف آنها را تحت تاثیر قرار می دهند، اشاره کرد. در ایران نیز بسیاری از کالاهای کشاورزی و دامی بویژه در سالهای اخیر تحت تاثیر این مداخلات قرار داشته اند که محصولات دامی شامل گوشت مرغ، گوشت گاو و تخم مرغ از جمله این کالاهاست.این مداخلات عمدتا از طریق کنترل قیمت این کالاها یا پرداخت یارانه بر روی نهاده های تولید آنها بویژه از طریق اعمال نرخهای پائین تر ارز برای واردات نهاده ها صورت گرفته است. علاوه براین سیاستهای تجاری و سایر سیاستهای پولی و مالی دولت در سطح کلان نیز از طریق تحت تاثیر قراردادن قیمتهای نسبی و ... بطور غیرمستقیم می تواند بخش دام و طیور را تحت تاثیر قرار دهند. تحلیل اقتصادی آثار این مداخلات موضوع اصلی این رساله را تشکیل می دهند.مدل مورد استفاده در این تحقیق مدلی است که برای نخستین بار توسط گروهی از محققین در یک پروژه بانک جهانی در تحلیل اقتصادی آثار سیاستهای مداخله دولت در قیمت گذاری کالاهای کشاورزی در 18 کشور از مناطق مختلف جهان مورد استفاده قرار گرفته است. از ویژگی های اصلی مدل می توان به تفکیک دقیق سیاست هاک مداخله مستقیم و غیرمستقیم ، همچنین استفاده از متغیرهای فراوان اعم از درون بخشی و برون بخشی و در نتیجه درجه تکنیکی بسیار بالای مدل در مقایسه با سایر مدل هاک مربوط به تحلیل سیاست هاک مداخله قیمت اشاره کرد. ابزارهای نرخ حمایت اسمی ، ضمنی و موثر برای اندازه گیری آثار این سیاستها مورد استفاده قرار گرفته است. برای محاسبه نرخ هاک حمایت نه فقط بردارهای قیمت در سطح بخش بلکه مجموعه ای از متغیرها شامل بردارهای قیمت در سطح بخش و خارج از بخش کشاورزی ، نرخ ارز و سایر متغیرها درسطح کلان مورد استفاده قرار گرفته است.نتایج نشان می دهد که اولا : اثر سیاستهای مداخله مستقیم قیمت بر روی بخش دام و طیور مثبت بوده است. این اثرات بسته به اینکه نرخ حمایت اسمی و یاضمنی مورد محاسبه قرار گیرد و نیز بسته به نوع نرخ ارز مورد استفاده متفاوت است. ثانیا تغییر جهت سیاستهای قیمت گذاری در سال 69 ، در عمل جهت گیری حمایت از تولید داشته اند. ثالثا سیاستهای مداخله غیرمستقیم قیمت تاثیر منفی بر روی بخش دام و طیور داشته اند بطوری که اثرات منفی ناشی از این سیاستها، حتی اثر مثبت سیاستهای مداخله مستقیم را خنثی نموده است.در پایان اشاره به این نکته ضروری است که محاسبه نرخ حمایت غیرمستقیم و نرخ های حمایت اسمی و موثر برای اندازه گیری اثر مداخلات کلی قیمت برای اولین بار در ایران انجام می شود.